محققان پاسخ دادند
چرا توسعه انسانی استانها به اندازه تهران نیست؟
هم پیما: پژوهشگران كشور در یك پژوهش كه نتایج ارزشمندی را به همراه داشته است، به بررسی فاكتورهای توسعه انسانی در نقاط مختلف كشور پرداخته اند و بار دیگر بر تبعیض های موجود بین استانها بالأخص بین تهران با دیگر مناطق صحه گذارده اند.
به گزارش هم پیما به نقل از ایسنا، سازمان ملل متحد در گزارش های مربوط به توسعه کشورها در دهه ۱۹۹۰، بهبود کیفیت زندگی انسان ها را هدف اساسی توسعه معرفی کرده و انسان را هم عامل توسعه و هم هدف نهایی آن ذکر کرده است. توسعه انسانی از دیدگاه فلسفی به مفهوم توجه و احترام به فردیت انسان است. دستیابی به زندگی بهتر، ازیک طرف نیازمند مصرف بیشتر کالاها و خدمات و از جانب دیگر ثمره رشد استعدادها و ظرفیت های انسانی است. پس گسترش ظرفیت های ذهنی بوسیله آموزش در کنار درآمد، از عناصر اصلی توسعه انسانی بشمار می رود.
بنا بر نظر متخصصان، توسعه انسانی، شالوده اصلی خودرا از نگاهی تحت عنوان «قابلیت های سن» گرفته است که عبارت از توانایی یک فرد برای داشتن انتخاب های مختلف برای دستیابی به سطح رفاه متناظر است. بر طبق این رویکرد، رشد اقتصادی می تواند یکی از ابزارهای دستیابی به زندگی بهتر باشد؛ ولی نمی تواند لزوماً بعنوان هدف در نظر گرفته شود. تفاوت رشد اقتصادی و توسعه انسانی به این صورت است که رشد اقتصادی منحصراً بر گسترش یک انتخاب؛ یعنی درآمد است، درحالی که توسعه انسانی شامل گسترش تمام انتخاب های انسانی مانند اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی است.
با توجه به اهمیت بیش از پیش این مفهوم در جهان و ضرورت توجه بیشتر به این حوزه در کشور ما، تعدادی از محققان دانشگاه شهید چمران اهواز، مبادرت به انجام پژوهشی در این خصوص کرده اند که در آن، نسبت به برآورد شاخص توسعه انسانی استان های ایران و بررسی تأثیر آن بر رشد اقتصادی اقدام شده است.
در این تحقیق، ابتدا شاخص توسعه انسانی (بدون نفت) برای استان های ایران در سال های ۱۳۸۵، ۱۳۹۰ و ۱۳۹۵ با تاکید بر روش جدید سازمان ملل محاسبه شده و سپس تأثیر این شاخص بر رشد اقتصادی با بهره گیری از داده های استانی بررسی شده است.
طبق نتایج حاصله از این بررسی ها که بسیار قابل تأمل است، بیشترین شاخص توسعه انسانی استانها در هر سه سال مورد بررسی، برای استان تهران و کمترین آن برای استان سیستان و بلوچستان بوده است. پس از سیستان و بلوچستان نیز استان های کردستان، خراسان شمالی، کهگیلویه و بویراحمد و لرستان پایین ترین شاخص توسعه انسانی را در میان استان های کشور داشته اند.
دیگر نتایج این تحقیق نشان می دهند که متوسط توسعه انسانی استانها در کشور ما در فاصله ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۰ رشدی معادل ۳ درصد داشته است، ولی این رشد در فاصله سال های ۱۳۹۰ الی ۱۳۹۵ به نیم درصد کاهش یافته است!
در خصوص این نتایج، سید مرتضی افقه، پژوهشگر دانشکده اقتصاد دانشگاه شهید چمران اهواز و همکارانش اعلام نموده اند: «بررسی اجزاء شاخص توسعه انسانی نشان میدهد مهم ترین عامل کندی بهبود این شاخص، رشد منفی درآمد سرانه استانها در فاصله ۱۳۸۵ الی ۱۳۹۵ است. در این فاصله درآمد سرانه استانها بطور متوسط حدود ۲۰ درصد کاهش یافته است».
به گفته آنها، «اما با دقت در یافته ها ملاحظه می شود که شاخص آموزش استانها، نقطه قوت شاخص توسعه انسانی استانها است که نشان میدهد تحولات خوبی در سال های اخیر رخ داده است و وضعیت آموزش وپرورش در کشور از دوره ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ همیشه رو به بهبود بوده است».
بر اساس یافته های این تحقیق و باتوجه به این که در فاصله ۱۳۹۰ الی ۱۳۹۵ روند بهبودی توسعه انسانی نسبت به پیش از آن بسیار اندک بوده است، افقه و همکارانش به ضرورت توجه بیشتر برنامه ریزان کشور برای سرمایه گذاری در آموزش و بهداشت و سلامتی که اجزای اثرگذار شاخص توسعه اند، تاکید کرده اند.
به اعتقاد آنها، «همچنین برای بهبود شرایط زندگی ساکنین استان هایی که شاخص توسعه انسانی پایینی دارند و بدین سبب گرفتار فقر و محرومیت بیشتری هستند، این مساله بایستی با حساسیت بیشتری پیگیری شود تا ضمن افزایش درآمد سرانه و اشتغال این مناطق، شرایط برای کاهش فقر و محرومیت فراهم شود؛ اقداماتی که درنهایت می تواند نابرابری منطقه ای و بین استانی در کشور را کاهش دهد».
این یافته های باارزش که در چارچوب یک مقاله علمی پژوهشی در فصل نامه «اقتصاد مقداری» از انتشارات دانشگاه شهید چمران اهواز به چاپ رسیده است، بار دیگر اهمیت رسیدگی بیشتر و نگاه یکسان به تمام مناطق این مرز و بوم را نشان می دهند و به خوبی یادآور می شود که «ایران، فقط تهران نیست!».
منبع: هم پیما
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب